16 Φεβρουαρίου 2015
Οι Κατευθυντήριες Γραμμές της Βασιλείας είναι ένα ολοκληρωμένο εγχειρίδιο συστάσεων για κεντρικές τράπεζες που σκοπεύει να τις βοηθήσει στην αντιμετώπιση των υπό την εποπτεία τους ιδρυμάτων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Αυτές είναι κωδικοποιημένες και δημοσιεύθηκαν το 2002 από την Επιτροπή της Βασιλείας για την Τραπεζική Εποπτεία και ενημερώθηκαν το 2014. Το άρθρο αυτό εξετάζει την αξία της εφαρμογής τους.
Σκοπός της Επιτροπής κατά την έκδοση των κατευθυντήριων γραμμών ήταν να ενθαρρύνει τα κοινά πρότυπα για την προστασία του διεθνούς χρηματοπιστωτικού τομέα από την κατάρρευση των τραπεζών. Πολλές από τις κατευθυντήριες γραμμές έχουν ενσωματωθεί στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο και έχουν μελετηθεί στενά από τις κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο.
Σχεδόν όλες οι κεντρικές τράπεζες λένε ότι ακολουθούν αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές, όπως, όντως, έχει κάνει και η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρος (η ΚΤΚ) στο παρελθόν. Δυστυχώς, φαίνεται να μην το πράττει σε πιο πρόσφατες εποχές. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές και το έργο της Επιτροπής της Βασιλείας είναι διαθέσιμες στο www.bis.org.
Οι Κατευθυντήριες Γραμμές καταγράφονται σε 65 σελίδες και προσφέρουν πολλές ισχυρές συστάσεις για το τι πρέπει να γίνει σε καταστάσεις που δεν είναι ανόμοιες με αυτό που συνέβη στην περίπτωση της FBME. Εδώ είναι μερικά παραδείγματα:
Η Περίληψη των Κατευθυντηρίων Γραμμών καθιστά σαφές ότι οι εποπτικές ενέργειες πρέπει να ενισχυθούν ν μόνο για «αδύναμες τράπεζες», όχι για ισχυρέςτράπεζες όπως η FBME, η οποία είχε ρευστότητα 104% κατά τη στιγμή που η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου ανέλαβε το υποκατάστημα της FBME στην Κύπρο.
H Κατευθυντήρια Γραμμή 106 αναφέρει ότι «Υπό κανονικές συνθήκες, είναι ευθύνη του Διοικητικού Συμβουλίου και των ανώτερων διευθυντικών στελεχών της τράπεζας, όχι του επόπτη, για να καθορίσει πώς μια τράπεζα θα πρέπει να λύσει τα προβλήματά της».Ανεξήγητα, αυτό αγνοήθηκε από την ΚΤΚ, όταν εφάρμοσε μονομερώς τα διάταγμα εξυγίανσης κατά του υποκαταστήματος της FBME στην Κύπρο, μόλις δύο εργάσιμες ημέρες μετά την κρίση. Το διάταγμα αυτό έδωσε τη δυνατότητα στην ΚΤΚ να απαλλοτριώσει και να πωλήσει το υποκατάστημα της Τράπεζας FBME στην Κύπρο. Η ΚΤΚ δεν συνεργάστηκε με το συμβούλιο της Τράπεζας FBME, τους ιδιοκτήτες και τα ανώτερα διοικητικά στελέχη στη λήψη αποφάσεων κατά τη δεδομένη χρονική στιγμή, ούτε μετά. Ακόμη χειρότερα, ποτέ δεν συνεργάστηκε με την εποπτική αρχή της έδρας της FBME, και την ανώτερη αρχή σε αυτή την περίπτωση, την Τράπεζα της Τανζανίας (ΒΟΤ).
Η Περίληψη προσθέτει ότι, αν ένας «επόπτης οφείλει να ενεργήσει, ο επόπτης έχει μια σειρά από εργαλεία που στη διάθεσή του, αλλά η χρήση τους πρέπει να είναι ανάλογη». Σαφώς, η άμεση και μονομερήςαπόφαση να απαλλοτριώσει και να πωλήσει το υποκατάστημα της Κύπρου δεν εντάσσεται στον ορισμό αυτό.
Η Κατευθυντήρια Γραμμή 110 αναφέρεται στηνπιθανότητα ο επόπτης αφενός, και το διοικητικό συμβούλιο και οι διευθυντές της τράπεζας από την άλλη, να έχουν διαφορετικές απόψεις ως προς τη φύση και τη σοβαρότητα του θέματος. Συνιστά μια«επιτόπου αξιολόγηση» ως τον πιο αποτελεσματικό τρόπο για να εξακριβωθεί η πλήρη έκταση των προβλημάτων. Έτσι, είναι σωστό να αναρωτηθούμε γιατί μια τέτοια εκτίμηση δεν πραγματοποιήθηκε από κοινού με τους εκπροσώπους της Τράπεζας, την BOTκαι την ΚΤΚ. Η ΚΤΚ το εμπόδισε αυτό.
Σε διασυνοριακά θέματα, η Κατευθυντήρια Γραμμή 251 συνιστά ότι «οι εποπτικές αρχές της χώρας των κεντρικών γραφείων (σε αυτή την περίπτωση η BoT) και του υποκαταστήματος (η ΚΤΚ) πρέπει να μοιράζονται πληροφορίες και να συντονίσουν την εποπτική απάντηση για την αποτελεσματικό χειρισμό των καταστάσεων κρίσης ». Η Κατευθυντήρια Γραμμή 252 ενισχύει αυτή την ΚατευθυντήριαΓραμμή 254 και λέει περαιτέρω: «η εποπτική αρχή της φιλοξενούμενης χώρας θα πρέπει επίσης να λαμβάνειυπόψη το ενδεχόμενο αντίκτυπο των αποφάσεών της σχετικά με το τραπεζικό σύστημα και τις άλλες χώρες». Η Κατευθυντήρια Γραμμή 255 καθιστά σαφές ότι είναι η «χώρα της έδρας»(σε αυτή την περίπτωση η BoT) που φέρει την ευθύνη για τη φερεγγυότητα, όχι οι αρχές Κύπρου.
Υπάρχουν συστάσεις σχετικές με μέτρα εξυγίανσης, οι οποίες έχουν διατυπωθεί από την Επιτροπή της Βασιλείας. Η Κατευθυντήρια Γραμμή 188 αναφέρει η «εξυγίανση θα πρέπει να ξεκινά όταν μια τράπεζα δεν είναι πλέον βιώσιμη ή είναι πιθανό να είναι πλέον βιώσιμη και δεν έχει καμία λογική προοπτική ανάκτησης». Είναι σαφές, ότι ήταν αυτό δεν ίσχυε στην περίπτωση της FBME.
Αυτό λένε οι Κατευθυντήριες Γραμμές της Βασιλείας.
Πληροφοριακά: το τραπεζικό δίκαιο της Κύπρου, που θεσπίστηκε το 1997, είναι ένα από τα παλαιότερα στον κόσμο. Συγκριτικά, η Τράπεζα της Τανζανίας ενημέρωσε το νόμο το 2006.
